- Μεγάλης έκρηξης, θεωρία
- (Big Bang theory). Ονομασία θεωρίας που αναφέρεται στη γέννηση και στην εξέλιξη του σύμπαντος. Η δημιουργία του τελευταίου περιγράφεται ως προϊόν αρχικά έκρηξης και μετέπειτα διαστολής του. Πριν από περίπου 18 δισεκατομμύρια έτη, ολόκληρο το σύμπαν ήταν συγκεντρωμένο σε έναν πυρήνα άπειρης πυκνότητας, άπειρης θερμοκρασίας και απειροστού μεγέθους. Κάτω από τις συνθήκες αυτές δεν ισχύουν οι γνωστοί φυσικοί νόμοι και δεν υπάρχει καμιά δυνατότητα πρόβλεψης της εξέλιξης. Οτιδήποτε είχε συμβεί (αν κάτι είχε συμβεί) πριν τη στιγμή της Μ.Έ., δεν θα μπορούσε να επηρεάσει την μετέπειτα ιστορία του σύμπαντος με κανένα τρόπο· επομένως, εικάζεται ότι και ο χρόνος άρχισε με τη Μ.Έ., εκτός από τον χώρο. Από τη στιγμή της Μ.Έ. και μετά, η θεωρία προβλέπει ότι το σύμπαν διαστέλλεται ομοιόμορφα με σταθερό ρυθμό, ίσο με 18 χλμ. / δευτερόλεπτο ανά εκατομμύριο έτους φωτός από το σημείο της παρατήρησης. Ένα δευτερόλεπτο μετά την Μ.Έ., η θερμοκρασία του σύμπαντος εκτιμάται ότι έφτανε τα 10 δισεκατομμύρια βαθμούς Κέλβιν, σχηματίζοντας τα γνωστά νετρόνια, πρωτόνια και ηλεκτρόνια. Μέσα σε 500 δευτερόλεπτα, το 25% της μάζας του σύμπαντος συντέθηκαν σε πυρήνες ηλίου (2 πρωτόνια και 2 νετρόνια) και μια πολύ μικρή ποσότητα δευτερίου (ένα πρωτόνιο και ένα νετρόνιο). Από τα υλικά αυτά (πρωτόνια δηλαδή πυρήνες υδρογόνου, ήλιο και δευτέριο) ξεκίνησε ο σχηματισμός των άστρων. Η θεωρία της Μ.Έ. είναι η μόνη από τις θεωρίες δημιουργίας του σύμπαντος που εξηγεί ικανοποιητικά τόσο τη συνεχιζόμενη διαστολή του σύμπαντος (που παρατήρησε το 1929 ο Edwin Hubble) όσο και την παρουσία της ισοτροπικής θερμικής ακτινοβολίας μέλανος σώματος θερμοκρασίας 2,7 βαθμών Κέλβιν που παρατήρησαν το 1965 οι A. A. Peters και R. W. Wilson (για την ανακάλυψη της οποίας τιμήθηκαν με το Νόμπελ φυσικής το 1978). Από τη δεκαετία του 1980 και έπειτα, διατυπώθηκαν διάφορες άλλες θεωρίες σχετικά με την προέλευση του σύμπαντος, όμως η Μ.Έ. παραμένει η σημαντικότερη.
Dictionary of Greek. 2013.